Περιήγηση στην «αρχαία γειτονιά» της Αθήνας

Με τη συμπλήρωση των 15 χρόνων λειτουργίας του, το Μουσείο Ακρόπολης απέκτησε και το «Μουσείο της Ανασκαφής» του, τα εγκαίνια του οποίου πραγματοποιήθηκαν χθες (26/06), ενώπιον της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Στις νότιες παρυφές του χώρου της ανασκαφής δημιουργήθηκε ένα πρωτοποριακό περιβάλλον για να υποδεχθεί 1.150 αντικείμενα, από τα χιλιάδες που άφησαν πίσω τους οι άνθρωποι που έζησαν εδώ για περισσότερο από 4.500 χρόνια.

Πρόκειται για το «Μουσείο κάτω από το Μουσείο», το οποίο προσφέρει στους επισκέπτες τη σημαντικά βελτιωμένη δυνατότητα κατανόησης και ερμηνείας των υλικών καταλοίπων και της ιστορίας, μιας ολόκληρης γειτονιάς της αρχαίας Αθήνας, η οποία ανακαλύφθηκε κατά τις συστηματικές ανασκαφές, που διενεργήθηκαν στην περιοχή για την κατασκευή του Μουσείου και του Σταθμού «Ακρόπολη» του Μετρό της Αθήνας.

Ο χώρος της ανασκαφής, στην αρχιτεκτονική πρόταση των Μπερνάρ Τσουμί και Μιχάλη Φωτιάδη, αντιμετωπίστηκε ως εκθεσιακή προέκταση του Μουσείου, ως φυσική και εννοιολογική του συνέχεια και ομφάλιος λώρος, που συνδέει το νέο κτήριο με το χώρο και το χρόνο. Πριν από πέντε χρόνια, η ανασκαφή κατέστη προσβάσιμη στους επισκέπτες, οι οποίοι απέκτησαν τη δυνατότητα, πέραν της ξενάγησης στις αίθουσες του Μουσείου, να περιηγούνται και στις υποκείμενες αρχαιότητες.

Τα εκθέματα, οργανωμένα σε θεματικές και χρονολογικές ενότητες, αναδεικνύουν με μοναδικό τρόπο πτυχές της καθημερινής ζωής των κατοίκων μιας αρχαίας γειτονιάς: τη ζωή στο σπίτι και την οργάνωση του νοικοκυριού, τις δραστηριότητες των ανδρών, των γυναικών, των παιδιών, τους τρόπους που διασκέδαζαν, επικοινωνούσαν και συναλλάσσονταν, τους χώρους που εργάστηκαν και δημιούργησαν, τους χώρους που λάτρεψαν τους θεούς τους.

Η γειτονιά, κάτω από το Μουσείο, χτισμένη στην απόληξη των πρανών της νότιας κλιτύος του βράχου της Ακρόπολης, φιλοξένησε, σχεδόν, αδιάλειπτα τη ζωή και τις δραστηριότητες κατοίκων της πόλης από την 4η χιλιετία π.Χ., έως και τον 12ο αι. μ.Χ. Δρόμοι, σπίτια, λουτρά, εργαστήρια, καταστήματα, νεκροταφεία συνυπήρξαν ή διαδέχθηκαν το ένα το άλλο στο πέρασμα του χρόνου στην ευρύτερη περιοχή. Για την περιοχή αυτή, ο Θουκυδίδης -στο δεύτερο βιβλίο του- αναφερόμενος στην ιστορία της Αθήνας, ιστορεί ότι είναι από τις αρχαιότερες της πόλης και με ορισμένα από τα παλαιότερα και πλέον σεπτά ιερά της. Μέχρι που ερήμωσε και εγκαταλείφθηκε, σε μια περίοδο που στο σύνολό της η Αθήνα παρήκμαζε και συρρικνωνόταν.

Γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν

Κατά την επίσημη απόδοση στο ελληνικό και το διεθνές κοινό του νέου και ιδιαίτερα σημαντικού μουσειακού χώρου, ο οποίος συμπληρώνει το Μουσείο Ακρόπολης, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου τόνισε: «Με ιδιαίτερη χαρά εγκαινιάζω σήμερα το «Μουσείο της Ανασκαφής» του Μουσείου Ακρόπολης, την έκθεση με τα ευρήματα στο οικόπεδο Μακρυγιάννη. Ευρήματα υλικού πολιτισμού μιας απώτατης εποχής, μέσα από τα οποία ζωντανεύει η καθημερινότητα μιας αρχαίας γειτονιάς, εκθέματα που σχετίζονται με τις οικιακές, εργαστηριακές, οικονομικές, λατρευτικές εκφάνσεις του βίου των αλλοτινών κατοίκων της περιοχής, και που μας αποκαλύπτουν έναν κόσμο αινιγματικό, αλλά και παράδοξα οικείο. Και αυτό γιατί η ανασκαφική δραστηριότητα είναι γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Πυροδοτεί τον αδιάκοπο, ψιθυριστό διάλογο ανάμεσά τους που τον αφουγκραζόμαστε στις πιο πολλές γωνιές της πατρίδας μας, αλλά κυρίως εδώ, στην Αθήνα. Διάλογος που, συνδέοντας γεγονότα και προσωπικές ιστορίες με αντικείμενα και κατασκευές τα ίχνη των οποίων έχουν επιβιώσει μέσα στους αιώνες, όχι μόνο συμβάλλει στη συγκρότηση μιας συλλογικής κατανόησης του παρελθόντος, αλλά αναδεικνύεται και ως συμπυκνωμένη έκφραση της συλλογικής μας ταυτότητας. Μας φέρνει κοντά στους ανθρώπους που περπάτησαν στα ίδια χώματα και έζησαν κάτω από τον ίδιο ουρανό πριν από χιλιάδες χρόνια, ενδυναμώνοντας την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα η οποία μπορεί να μεταλλάχθηκε δραματικά μέσα στον χρόνο, διατηρεί όμως κάτι στοιχειακά αναλλοίωτο, ένα ήθος που επιμένει».

Συμπληρώνει την εικόνα

Από την μεριά της, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι «σ΄ αυτόν τον χώρο δημιουργήθηκε ένα σύνθετο και εξαιρετικά ενδιαφέρον, ιστορικά και αρχαιολογικά, παλίμψηστο χρήσεων και οικοδομημάτων, αντιπροσωπευτικό της ζωής των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, αλλά και της κοινωνικής και πνευματικής ελίτ διαδοχικών περιόδων. Σήμερα, η μόνιμη έκθεση των περισσότερων από 1100 κινητά ευρήματα των ανασκαφών, το «Μουσείο κάτω από το Μουσείο», έρχεται να συμπληρώσει την εικόνα της αρχαίας γειτονιάς. Χωροθετημένο στις νότιες παρυφές του αρχαιολογικού χώρου, εντάσσεται αρμονικά στη διαδρομή του επισκέπτη συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση της καθημερινότητας των ανθρώπων, που έζησαν εδώ για περισσότερο από 4.500 χρόνια».

Επανένωση των Γλυπτών

Η Υπουργός δεν παρέλειψε να αναφερθεί διεξοδικά στη διεκδίκηση της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα.«Με την ίδρυση, ανέγερση, και προπαντός τη λειτουργία του Μουσείου της Ακρόπολης», είπε, «η χώρα μας κατέρριψε το μοναδικό -στο παρελθόν- αληθές και ισχυρό επιχείρημα των Βρετανών, ότι η Ελλάδα δεν διέθετε κατάλληλες και αντάξιες υποδομές φιλοξενίας. Είναι πλέον ευρύτατα ‒σχεδόν καθολικά, και διεθνώς αποδεκτό- ότι η Ελλάδα στηρίζει την επιχειρηματολογία της διεκδίκησής της για την επανένωση των Γλυπτών, σε απτές αποδείξεις της ισχυρής της βούλησης και της έμπρακτης δυνατότητας και ικανότητάς της να τα προστατεύσει, να τα διατηρήσει, να τα αναδείξει και να τα διαχειριστεί με άρτιο επιστημονικά και τεχνικά τρόπο. Εδώ και δεκαετίες, υλοποιούμε ένα υποδειγματικό και πρότυπο έργο συντήρησης, αποκατάστασης και αναστήλωσης του συνόλου των μνημείων της Ακρόπολης, του Παρθενώνα συμπεριλαμβανομένου. Εδώ και 15 χρόνια, είναι απολύτως σαφές ότι το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου όχι μόνο δεν ισχύει, αλλά αντιθέτως, μετά τις αποκαλύψεις των τελευταίων ετών, έχει πλέον απολύτως αντιστραφεί. Πέραν της αρτιότητας των υποδομών και της λειτουργίας του Μουσείου της Ακρόπολης, η οργανική του διασύνδεση με το Βράχο και τα μνημεία της Ακρόπολης, η συμβιωτική του σχέση με το σύγχρονο και το αρχαίο, το υπερκείμενο και το υποκείμενο οικοδομικό περιβάλλον και το αστικό τοπίο με το ιστορικό παρόν και παρελθόν της Αθήνας, το καθιστούν ιδανικό για να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει το σύνολο των Γλυπτών του Παρθενώνα ως ενιαία και αδιαίρετη ενότητα. Το Μουσείο αυτό συνθέτει το βέλτιστο φυσικό και εννοιολογικό πλαίσιο, για την ανάδειξη, την ερμηνεία και την κατανόηση των αριστουργημάτων του».

Κλείνοντας, η Λίνα Μενδώνη ευχαρίστησε τόσο τον Γενικό Διευθυντή Νίκο Σταμπολίδη όσο και το προσωπικό του Μουσείου, «επειδή το Μουσείο δεν είναι το κέλυφος και οι υποδομές του αλλά πρωτίστως οι άνθρωποί του, που το ίδρυσαν και το δημιούργησαν, με πρώτον τον αείμνηστο φίλο Δημήτρη Παντερμαλή. Η έκθεση που εγκαινιάζεται αποτελεί φόρο τιμής στη μνήμη του».

φωτο ΠτΔ